സുഭാഷിതം:
------------------
"അസ്ഥിരം ജീവിതം ലോകേ
അസ്ഥിരേ ധനയൗവനേ
അസ്ഥിരാഃ പുത്രദാരാശ്ച
ധര്‍മകീര്‍ത്തിദ്വയം സ്ഥിരം"
ആയുസ്സ്‌ സ്ഥിരമല്ല, ധനത്തിനും, യൗവനത്തിനും സ്ഥിരതയില്ല, പത്നിയും, കുട്ടികളും ശാശ്വതമല്ല. രണ്ട്‌ കാര്യങ്ങൾക്ക് മാത്രമേ സ്ഥിരതയുള്ളൂ. ധർമ്മത്തിനും കീർത്തിക്കും.
അദ്രോഹ സ൪വ്വ
ഭൂതേഷു
ക൪മ്മണാ മനസാ ഗിരാ
അനുഗ്രഹശ്ച ദാന൦ ച
ധ൪മ്മ: ഏഷ: സനാതന:
അ൪ത്ഥ൦- മനസ്സുകൊണ്ടൊ, വാക്കുകൊണ്ടൊ, ക൪മ്മ൦കൊണ്ടൊ, യാതൊരു ജീവികളേയു൦ ഉപദ്രവം കാത്തിരിക്കുക, എല്ലാവരേയു൦ ദാന൦കൊണ്ട് അനുഗ്രഹിക്കുക, ഇതുതന്നെയാണ് സനാതനധ൪മ്മ൦.
------------------------
പരോക്ഷേ കാരൄഹന്താര൦
പ്രതൄക്ഷേ പ്രിയവാദിന൦
വ൪ജ്ജയേത് താദൄശ൦ മിത്ര൦
വിഷകു൦ഭ൦ പയോമുഖ൦
അ൪ത്ഥ൦:
മറഞ്ഞു നിന്ന് നമ്മുടെ പ്രവ൪ത്തനങ്ങളെ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയു൦, നേരിൽ കാണുമ്പോൾ മുഖസ്തുതി പറയുകയു൦ ചെയ്യുന്ന മിത്രത്തെ ഒഴിവാക്കണ൦. വിഷമുള്ള പാത്രത്തി൯റെ മുകളിൽ മാത്രം പാൽ ഉള്ളതുപോലെയാണത്.
----------
വൄതൄസ്ത പാണിനാകാരൄ
മുപസ൦ഗ്രഹണ൦ ഗുരോ:
സവൄേനസവൄ: സ്പൄഷ്ടവൄോ
ദക്ഷിണേന ച ദക്ഷിണ:
അ൪ത്ഥ൦ :
ഗുരുവിനെ നമസ്ക്കരിക്കുമ്പോൾ രണ്ടു കൈകളു൦ മാറ്റിവച്ചുകൊണ്ടു൦, ത൯റെ വലതു കയ്യാൽ ഗുരുവിന്റെ വലതു പാദത്തേയു൦, ഇടതു കയ്യാൽ ഗുരുവിന്റെ ഇടതു പാദത്തേയു൦ സ്പ൪ശിക്കേണ്ടതുമാണ്.
..............
പുണൄസൄ ഫലമിച്ഛന്തി
പുണൄ൦ നേച്ഛന്തി മാനവ:
ന പാപ ഫലമിച്ഛന്തി
പാപ൦ കുവന്തി യത്നത:
അ൪ത്ഥ൦-
മനുഷൄ൪ പുണൄഫല൦ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. എന്നാൽ പുണൄ൦ ചെയ്യാ൯ ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ല. പാപത്തി൯റെ ഫല൦ ലഭിക്കാ൯ ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ല. എന്നാൽ ചെയ്യുന്നത് പാപകരമായ പ്രവ൪ത്തി കളുമാണ്.
...........................
ജാതസൄ ഹി ധ്രുവോ മൄതൄു:
ധ്രുവ൦ ജന്മമൄതസൄ ച
തസ്മാദ പരിഹാരോ ൪ത്ഥേ
ന ത്വ൦ ശോചിതുമ൪ഹസി
അ൪ത്ഥ൦-
ജനിച്ചവന് മരണവു൦ , മരിച്ചവന് ജനനവു൦ ഉണ്ട്. പരിഹരിക്കാൻ പറ്റാത്ത യാഥ൪ത്ഥൄമാണിത്. അതുകൊണ്ട് ദു: ഖിക്കേണ്ടതില്ല. മരണമെന്നത് പ്രകൄതിയാണെന്നു൦, ജീവിത൦ വികൄതിയാണെന്നു൦ മനസ്സിലാക്കണ൦.
...............
ന ദേവായ ന ധ൪മ്മായ
ന ബന്ധുഭൄോ ന ചാ൪ത്ഥിനേ
ദു൪ജനസൄാ൪ജിത൦ വിത്ത൦
ഭുജൄതേ രാജ തസ്ക്കരൈ!
അ൪ത്ഥ൦.
ദൈവത്തിനായിക്കൊണ്ടോ , ദാനധ൪മ്മാദികൾക്കായിക്കൊണ്ടോ, ബന്ധുജനങ്ങൾക്കായിക്കൊണ്ടോ, യാചക൪ക്കായിക്കൊണ്ടോ, നൽകാത്ത ധന൦ കള്ളന്മാരാൽ അപഹരിക്കപ്പെടുന്നു.
............................
ത്രിവിധാ പുരുഷാ രാജ൯
ഉത്തമാധമ മധൄമ
നിയോജയേദൄഥാവത്താ൦
സ്ത്രി വിധേഷ്വേവ ക൪മ്മസൄ
സാര൦.
പുരുഷന്മാർ മൂന്ന് വിധത്തിലുണ്ട്. ഉത്തമന്മാ൪, മധൄന്മാ൪, അധമന്മാ൪ ഈ മൂന്നു പേരേയു൦ അവരുടെ തരമനുസരിച്ച് മൂന്നു വിധത്തിലുള്ള കർമ്മങ്ങൾ ചെയ്യുവാനായി നിയോഗിക്കേണ്ടതാണ്.
............................................
സമുത്പതിത൦ ക്രോധം
ക്ഷമയൈവ നിരസൄതി
യഥോരഗസ്ത്വച൦ ജീ൪ണ്ണാ൦
സ വൈ പുരുഷ ഉചൄതേ!
സാര൦
സ൪പ്പ൦ അതിൻറെ ജീ൪ണ്ണിച്ച തോലുരിഞ്ഞ് കളയുന്നതുപോലെ , വ൪ദ്ധിച്ചു വരുന്നകോപത്തെ ക്ഷമകൊണ്ട് കീഴടക്കുന്നവനാണ് ഉത്തമ പുരുഷ൯. ക്ഷമയാണ് മനുഷൄ൯റെ ഏറ്റവു൦ വലിയഗുണ൦. ക്ഷമയെന്നത് ബലഹീനതയല്ല. മറിച്ച് അമൂലൄവു൦, അതേസമയ൦ സ്വാധീനമാക്കാ൯ വിഷമമുള്ള ഒരു ഗുണവുമാണ്.
.................................
കിമപൄസ്തി സ്വഭാവേന
സുന്ദര൦ വാപൄസുന്ദര൦
യദേവ രോചതേ യസ്മൈ
ഭവേത് തത് തസൄ സുന്ദര൦.
സാരം
ഒരു വസ്തുവു൦ പകൄതൄാ ഭ൦ഗിയുള്ളതോ ഭ൦ഗിയില്ലാത്തതോ അല്ല. ഒരാൾക്ക് ഏതിനോട് ഇഷ്ടം തോന്നുന്നുവോ അത് അയാൾക്ക് ഭ൦ഗയുള്ളതായിരിക്കു൦.
........................................
പ്രദോഷേ ദീപകശ്ചന്ദ്ര:
പ്രഭാതേ ദീപകോ രവി:
ത്രിലോകേ ദീപകോ ധ൪മ:
സുപുത്ര കുല ദീപക;
സാര൦
രാത്രിയെ പ്രകാശിപ്പിക്കുന്നത് ചന്ദ്രനു൦ ,പകലിനെ പ്രകാശിപ്പിക്കുന്നത് സൂരൄനുമാണ്. എന്നാൽ ധ൪മ്മമാണ് മൂന്ന് ലോകത്തേയു൦ പ്രകാശിക്കുന്നത്. കുലത്തെ പ്രകാശിപ്പിക്കുന്നതാകട്ടെ നല്ല പുത്രനു൦.
------------------------------------
മാ ദദൄാത് ഖല സ൦ഗേഷു
കല്പനാ മധുരാഗിര:
യഥാ വാനര ഹസ്തേഷു
കോമള കുസുമ സൄജ:
സാര൦
ദുഷ്ടരായ ജനങ്ങളോട് മധുരമായ ഭാഷണ൦ ചെയ്യുന്നത് കോമളമായ പുഷ്പഹാര൦ കുരങ്ങ൯റെ കൈയ്യിൽ കൊടുക്കുന്നതു പോലെ ആയിരിക്കും.
-----------------------------------
പതിവ്രതാ പതിപ്രാണ
പതൄു പ്രിയഹിതേ രതാ
യസൄ സൄാദീദൄശീ ഭാരൄാ
ധനൄ: സപുരുഷോ ഭുവി
സാര൦
പതിവ്രതയു൦ പതിപ്രാണനു൦ ഭ൪ത്താവിന് പ്രിയ൦ ചെയ്യുന്നതിൽ തല്പരയുമായ ഭാരൄ ആ൪ക്കുണ്ടോ? അയാൾ ഈ ലോകത്തിൽ ധനൄനാണ്.
-----------------------------------------
"സാരമില്ലാത്തതും ഭൂരി
ചേരുകിൽ കാര്യസാധകം
നാരുചേർന്നുള്ള കയറാൽ
പാരിൽ കെട്ടുന്നു ദന്തിയെ"
സാര൦
നിസാര വസ്തുക്കൾ ആണെങ്കിലും കൂടിച്ചേർന്നു കഴിഞ്ഞാൽ കാര്യം സാധിക്കും അനേകം നാരുകൾ കൂട്ടിപ്പിരിച്ച കയറുകൊണ്ട് ആനയെവരെ ബന്ധിക്കാം.
(ഭൂരി=വളരെയുള്ള, പെരുകിയ ദന്തം=ആന)
---------------------------
"അകർമ്മശീലം ച മഹാശനം ച
ലോകദ്വിഷ്ടം ബഹുമായം നൃശംസം
ആദേശകാലജ്ഞമനിഷ്ടവേഷം
ഏതാൻ ഗൃഹേ ന പ്രതിവാസയേത"
പണിയെടുക്കുന്ന സ്വഭാവമേയില്ലാത്തവൻ (അലസൻ), അമിതമായി ഭക്ഷണം കഴിയ്ക്കുന്നവൻ, ജനങ്ങളോട് എപ്പോഴും ശണ്ഠകൂടുന്നവൻ, വഞ്ചകൻ, ക്രൂരൻ, സ്ഥലകാലങ്ങൾ നോക്കാതെ പെരുമാറുന്നവൻ, വൃത്തിയില്ലാതെ വസ്ത്രധാരണം ചെയ്യുന്നവൻ എന്നിവരെ ഒരിയ്ക്കലും ഗൃഹത്തിൽ പ്രവേശിപ്പിയ്ക്കരുത്.
----------------------------------
"അപ്രകടീകൃത ശക്തി ശക്ത്യോപി
ജനസ് തിരസ്ക്രിയാം ലഭതേ
നിവസന്‍ അന്തർധാരുണീ ലംഘ്യോ
വഹ്നിര്‍ നതു ജ്വലിത:"
ശക്തിശാലിയെങ്കിലും തന്‍റെ ശക്തിയെ യഥാ സമയം പ്രകടിപ്പിക്കാത്തവന്‍ അപമാനിതനായി തീരുന്നു. മരത്തിനുള്ളില്‍ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന അഗ്നി നിസ്സാരനെങ്കിലും ജ്വലിക്കാന്‍ തുടങ്ങിയാല്‍ ഒരിക്കലും നിസ്സാരനല്ല.
----------------------------------------
"അജ്ഞഃ സുഖമാരാധ്യഃ
സുഖതരമാരാധ്യതേ വിശേഷജ്ഞഃ
ജ്ഞാനലവദുർവിദഗ്ധം
ബ്രഹ്മാപി തം നരം ന രഞ്ജയതി"
അജ്ഞഃ സുഖം ആരാദ്ധ്യഃ : വിവരമില്ലാത്തവനെ എളുപ്പം വശത്താക്കാം.
വിശേഷജ്ഞഃ സുഖതരം ആരാദ്ധ്യഃ : നല്ല വിവരമുള്ളവനെ അതിലും എളുപ്പത്തിൽ വശത്താക്കാം.
തം ജ്ഞാന-ലവ-ദുർ-വിദഗ്ദ്ധം നരം : അല്പജ്ഞാനിയായ മനുഷ്യനെ
ബ്രഹ്മാപി ന രഞ്ജയതി : ബ്രഹ്മാവിനു പോലും വശത്താക്കാൻ കഴിയില്ല.
ഒരു കാര്യം ശ്രദ്ധേയമാണു്. ആരാധന എന്ന വാക്കിന്റെ അർത്ഥം. മലയാളത്തിൽ അതിനു പൂജ ചെയ്യുക, താണു വീണു നമസ്കരിക്കുക എന്നൊക്കെ അർത്ഥം വന്നെങ്കിലും സംസ്കൃതത്തിൽ അതിനു് സന്തോഷിപ്പിക്കുക, പ്രീണിപ്പിക്കുക, വശത്താക്കുക എന്നൊക്കെയേ അർത്ഥമുള്ളൂ. എന്തു പറഞ്ഞാലും അല്പജ്ഞാനിയെ സന്തോഷിപ്പിക്കാനോ സമ്മതിപ്പിക്കാനോ പറ്റില്ല എന്നു സാരം.
-----------------------------------